سنگ خارا یا گرانیت گونهای سنگ آذرین درونی اسیدی است. به همین دلیل، بافتِ آن دارای دانههای متوسط تا درشت است و دارای کوارتز (دُرّ کوهی)، میکا، فلدسپات ،و پارهای کانیهای دیگر میباشد. بسته به کانیهایِ موجود در سنگ خارا و شیمی آن، این سنگ به رنگهای گوناگونی، از صورتی تا سفید و خاکستریِ یافت میشود. این سنگ از سنگینترین سنگها با چگالی ۲٫۷۵ گرم بر سانتیمتر مکعب بهشمار میرود.
سنگ خارا یکی از محکمترین و سختترین سنگها میباشد. به همین خاطر به عنوان مصالح ساختمانی به صورت گستردهای استفاده میشود. مقاومت این سنگ در مقابل ساییدگی باعث استفاده گسترده از آن در آزمایشگاهها شدهاست. مقاومت و سختی بالای این سنگ این امکان را فراهم میکند که ورقههایی به ضخامت تنها چند میلیمتر از این سنگ ساخت.
لازم است ذکر شود که واژه گرانیت دارای ریشه لاتین میباشد.
سنگ خارا سنگی است که از سرد شدن تودههای مذاب اسیدی شکل گرفتهاست. گرانیت سمبل سختی، مقاومت و دوام است. سنگ خارا به رنگهای سفید، خاکستری، پرتغالی، سبز، مشکی، قرمز و غیره دیده میشوند. گرانیتها نسبت به سنگهای آهکی سختتر اما یکنواختتر هستند. سنگهایِ خارا به راحتی خش برنمیدارند و مقاومت آنها در مقابل حرارت بالا میباشد. گرانیت بهترین کاربرد را در سنگفرش بیرونی و در مکانهایی که در معرض عبور و مرور زیاد است دارد و نیز آن را میتوان در نمای بیرونی و سنگفرش داخلی ساختمان و پلهها استفاده نمود. معادن این سنگها در کشورهای آسیای میانه مانند هندوستان، چین، تایوان، ویتنام و ایران موجود است که بسته به عناصر تشکیل دهنده و خواص فیزیکی دارای ویژگی های متفاوت هستند. این ویژگی ها در کیفیت نهایی سنگ تاثیر مستقیم دارند که از جمله آن میتوان به جذب آب، مقاومت خمشی و سایشی و میزان عنصر آهن موجود در آن اشاره کرد. این نوع سنگ شامل ۲ نوع طبیعی و رنگشده میباشد که از انواع آن میتوان به سنگهایی با نام هلویی و نخودی و قرمز رنگ شده، بلک گالکسی، شانسی بلک، کارمن رد، بالتیک براون، مپل رد، جوپارنا، مولتی کالررد ولگابلو، بیداسر قهوهای، بیداسر سبز، باش پارادیسو، تن براون، سیلور پرل … اشاره کرد.
از آنجا که سنگ خارا سختی بالایی دارد، هزینه برش و فرآوری آن بیش از سنگهای آهکی میباشد و همچنین دارای طول عمر و دوام بسیار بالاتر از سنگهای آهکی است.
مزایای سنگ گرانیت
- استحکام و مقاومت بالا
- مقاومت در برابر آب و مواد شیمیایی
- زیبایی و سطح یکدست
- رنگ های سنگ گرانیت
استحکام و مقاومت بالا
همانطور که بیان شد سنگ های گرانیت و یا سنگ خارا جز محکم ترین و سخت ترین سنگها بوده و به همین دلیل به عنوان مصالح ساختمانی به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. لازم است بدانید این نوع سنگ سمبل سختی و مقاومت بوده و به راحتی خش بر نمی دارد. با این وجود می توان از آن در مکان های پر رفت و آمد استفاده کرد. همچنین در برابر حرارت، مقاومت بالایی دارد.
مقاومت در برابر آب و مواد شیمیایی
همچنین گرانیت در برابر نفوذ آب مقاوم بوده و در اثر ضربه به راحتی آسیب نمی بینند؛ که با تمام این موارد می توان گفت شرایط محیط های صنعتی را به خوبی تحمل می کند. مقاومت در برابر خوردگی از دیگر مزیت های سنگ های گرانیت است به طوری که اگر بر روی آن مواد شیمیایی ریخته شود دچار آسیب نمی شود.
زیبایی و سطح یکدست
این سنگهای زیبا بر خلاف تراورتن، دارای سطح با طرح کاملا یکدست هستند. همچنین تنوع رنگ و طرح نسبتا خوبی دارند که دست شما را برای انتخاب باز نگه میدارند.
رنگ های سنگ گرانیت
از نظر رنگ می توان گرانیت را به چهار دسته گرانیت های شکلاتی، گرانیت مشکی، گرانیت های قرمز و گرانیت های طوسی تقسیم کرد:
به طوری که سنگهای گرانیت طوسی به سه دسته گرانیت نطنز، گرانیت نهبندان و گرانیت مروارید مشهد تقسیم می شود. گرانیت شکلاتی نیز اغلب به رنگ فیلی و شکلاتی بژ میباشد که به دو دسته گرانیت شکلاتی بهاره زنجان و سنگ گرانیت شکلاتی خرمدره تقسیم شده است.
سنگ های گرانیت مشکی نیز به گونهای بوده که استحکام و مقاومت بالایی دارد به طوری که میتوان گفت هر چه سنگ های گرانیت تیره تر باشد استحکام بیشتری دارد. این نوع سنگ نیز به دو دسته گرانیت مشکی الموت و گرانیت مشکی تویسرکان تقسیم میشود. اما آخرین دسته از سنگ های گرانیت، سنگ گرانیت قرمز است که تنها نوع آن گرانیت قرمز یزد بوده و مقاومت آن در اندازه سنگ های گرانیت مشکی می باشد.
کاربرد گرانیت
سنگ خارا به دلیل مقاومت و استحکام بالایی که دارد، امکان استفاده از آن در هر قسمتی از ساختمان، در فضای داخلی و هم در فضای بیرونی ساختمان میسر است. با این حال از جمله مهمترین کاربردهای این نوع سنگ در پله ها، سنگ فرش پیاده رو (عموما به صورت سنگ کوبیک)، کف پوش، دیوار پوش، محوطه سازی، نمای ساختمان، سنگ مزار یا سنگ قبر، دور سینک روشویی، سنگ آسانسور، پیشخوان آشپزخانه – رویه سنگی میز جلو مبلی می باشد.
معادن گرانیت در ایران
به طور کلی میتوان گفت که کشور ایران کشوری ثروتمند از لحاظ معادن سنگ بوده زیرا در این کشور انواع سنگ را می توان در معادن در شهرهای مختلف مشاهده کرد. گرانیت که یکی از سنگ های قیمتی است در شهرهایی چون همدان، مشهد، نطنز، گیلان، نهبندان، یزد، زنجان، خرمدره، طوس و غیر یافت شده که لازم است بدانید طرح و رنگ سنگ های گرانیت در هر منطقه با یکدیگر متفاوت است و این امر بزرگترین مزیت برای کشور ایران به شمار می رود که موجب شده است ایران از واردات سنگ های گرانیت بی نیاز باشد و پتانسیل صادرات سنگ گرانیت را داشته باشد.
معایب سنگ های گرانیت
علیرغم آنچه در مورد مزایای سنگ های گرانیتی بیان شد لازم است بدانید این سنگ ها معایبی هم دارند که بهتر است قبل از انتخاب و کاربرد آن به عنوان مصالح در بنای خود، با آن آشنا شوید.
۱/ وزن بالا و چسبندگی پایین
با توجه به بالا بودن وزن گرانیت ها استفاده از آن در نما، بار مرده بر ساختمان وارد می نماید و باید بدانید که اگر بخواهید از ملات برای چسبندگی این نوع سنگ استفاده کنید کار زمان بری است.
۲/ عایق نبودن برای صدا و حرارت
دیگر معایب سنگ های گرانیت این بوده که این سنگ ها عایق حرارتی و صوتی نیستند و در نتیجه منجر به هدر رفتن انرژی در ساختمانها می شود.
۳/ تشعشعات مضر برای بدن انسان در شرایط خاص
برخی از سورت های گرانیت دارای عنصر آهن بالایی هستند که با کاربری آنها در اماکنی که در معرض پرتو گاما و ایکس هستند، میتواند برای بدن انسان مضر باشد.
۴/ زنگ زدگی در برخی سورت ها
گرانیت حاوی آهن است و در برخی سورت های این سنگ آهن بیشتری یافت میگردد. این آهن با قرار گرفتن در معرض رطوبت رفته رفته زنگ میزند و زیبایی خود را از دست میدهد. بنابراین بهتر است در فضای خارجی و محیط های مرطوب استفاده نگردد.